Διαχείριση Επερχόμενου Θανάτου
Οι σύνθετες βιο-ψυχοκοινωνικές διεργασίες που σχετίζονται με τη θεώρηση του κύκλου ζωής ενός ατόμου αποτελούν σε κάθε περίπτωση ένα προσωπικό μονοπάτι. Τα μεγάλα γεγονότα της ζωής εγείρουν αντιδράσεις, συνειδητές και ασυνείδητες, που διαμορφώνουν την πορεία του ατόμου μέσα στο προσωπικό του σύμπαν αλλά και την σχέση του με το περιβάλλον του.
Όταν, όμως, πρόκειται για την αντιμετώπιση του επερχόμενου θανάτου, είτε ως αποτέλεσμα μιας τερματικής ασθένειας, είτε ενός σοβαρού ατυχήματος, είτε λόγω προχωρημένου γήρατος, ο βαθμός στον οποίο η εσωτερική ισορροπία του προσώπου διαταράσσεται μας είναι μόνο κατά προσέγγιση γνωστός. Δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν οι αντιδράσεις του, δεν υπάρχει το ενδεχόμενο αυτές να ελεγχθούν, ούτε υπάρχουν δεδομένα με καθολική ισχύ. Εκτός ίσως από ένα: κάθε άτομο που αντιμετωπίζει τη βεβαιότητα του θανάτου του επηρεάζει άμεσα την πορεία της υγείας του με την τοποθέτησή του απέναντι στο επερχόμενο γεγονός
Η επιστήμη ερευνά διεξοδικά τον τρόπο και την ποιότητα συμβολής της ψυχολογικής υποστήριξης προς το άτομο που βαδίζει την οδό του επερχόμενου θανάτου, την πάντα δύσβατη και αχαρτογράφητη. Ταυτόχρονα, όμως, υπογραμμίζει τον καθοριστικό ρόλο της ψυχολογίας του ατόμου σε κάθε στάδιο της πορείας του προς το μοιραίο γεγονός.
Από ποιες παραμέτρους εξαρτάται η ψυχολογική υποστήριξη του προσώπου που πεθαίνει και των οικείων του;
Η ψυχολογική υποστήριξη προς το άτομο που πεθαίνει και τους οικείους του εξαρτάται από αναρίθμητες παραμέτρους που καθορίζονται αφενός από το ιστορικό των εμπλεκόμενων προσώπων, δηλαδή τα γενικά και ειδικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και της ζωής τους, από το ίδιο το γεγονός και τα χαρακτηριστικά του (π.χ. βιολογικά συμπτώματα μιας τερματικής ασθένειας, πόνος κλπ), αλλά ακόμα και από στιγμιαίες συγκυρίες που ξεφεύγουν από δυνατότητες πρόβλεψης και προγραμματισμού (π.χ. οικονομικές ή κοινωνικές συγκυρίες που εξασφαλίζουν την πρόσβαση σε επαρκή μέσα φροντίδας).
Από την άλλη πλευρά, οι αποφάσεις που συχνά καλείται να πάρει το ίδιο το άτομο καθώς και η φροντίδα που θα αναζητήσει ή θα δεχθεί να λάβει, εξαρτώνται επίσης από την εσωτερική του ισορροπία κατά τρόπο ουσιαστικό. Η γενικότερη στάση του απέναντι στο γεγονός, δηλαδή η ροπή του προς την αποδοχή ή όχι του αναπόφευκτου, και η προσωπικότητά του θα διαμορφώσουν την ποιότητα του υπόλοιπου του χρόνου ζωής που του απομένει.
Βοηθούν οι επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου στο κομμάτι της ψυχολογικής υποστήριξης;
Η ψυχολογική υποστήριξη που μπορούν να προσφέρουν οι επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου, είτε πρόκειται για τους θεράποντες ιατρούς, τις νοσοκόμες, είτε για τον επαγγελματία ψυχολόγο, είναι θεμελιώδους σημασίας και μπορεί να καθορίσει την πορεία του ατόμου προς το τέλος της ζωής του. Σε κάθε στάδιο αυτής της πορείας -από τη στιγμή που το άτομο υποπτεύεται ή παρατηρεί συμπτώματα τερματικής ασθένειας, μετά τη διάγνωση, κατά την θεραπεία, ή στο τελικό στάδιο- δεκαετίες έρευνας και εφαρμογής σε εκατομμύρια ασθενείς μαρτυρούν ότι η ποιότητα ζωής μπορεί να ενισχυθεί ουσιαστικά μέσα από την ψυχολογική υποστήριξη που το άτομο λαμβάνει.
Εκ παραλλήλου, η επιστήμη της ψυχολογίας παρατηρεί και υποστηρίζει την εμπειρία των οικείων του προσώπου που φεύγει από τη ζωή, πριν και μετά τον θάνατο. Και σε αυτή την διάστασή της, η ψυχολογία του επερχόμενου θανάτου είναι μεγίστης σημασίας για το περιβάλλον του ασθενούς. Άτομα της οικογένειας ή φίλοι μπορούν και -ενίοτε- επιβάλλεται να αναζητήσουν τη φροντίδα ενός επαγγελματία για να υποστηριχθούν, επιτυγχάνοντας έτσι ευεργετικά αποτελέσματα τόσο για τους εαυτούς τους όσο και για τον ασθενή εξ’ αντανακλάσεως.
Με άξονα τα παραπάνω, ακολουθούν ορισμένες βασικές καθοδηγητικές πρακτικές και συμβουλές για την υποστήριξη όσων αντιμετωπίζουν τον επερχόμενο θάνατο, είτε τον δικό τους είτε ενός οικείου τους προσώπου.