Μία μέρα στο Συμμαχικό Νεκροταφείο Αλίμου

Γυρίζω πλευρά. Μπροστά μου απλώνεται μια πολύ μεγάλη καταπράσινη έκταση, περικυκλωμένη από θεόρατες πολυκατοικίες. Βρισκόμαστε στα σύνορα μεταξύ Αλίμου και Φαλήρου, προκειμένου να επισκεφτούμε το Συμμαχικό Νεκροταφείο. 

Η είσοδος είναι μια μικρή σιδερένια πόρτα, κλειστή μ’ ένα μικρό σύρτη. Η ώρα είναι περίπου 3 το μεσημέρι. Στον χώρο δεν υπάρχει κανένας, παρά μόνο μερικά πουλιά τα οποία πετούν από ταφόπλακα σε ταφόπλακα. 

Με το που περνάω την είσοδο, το μάτι μου πέφτει πάνω σ’ ένα πανήψηλο οικοδόμημα το οποίο μοιάζει με αρχαίο πρόναο, στο οποίο αναγράφεται: «1939 - 1945. Εντός του νεκροταφείου τούτοι στήλαι μνημονεούσι τα ονόματα των ανδρών της Βρετανικής Συμπολιτείας και Αυτοκρατορίας των πεσόντων υπέρ της Ελλάδος και της Κρήτης τωι 1941 καθώς και των πεσόντων εις τας έπειτα επιχειρήσεις εν Ελλάδι τη Δωδεκανήσω και τη Γιουγκοσλαβία αλλ’ εις τους οποίους η τύχη του πολέμου ηρνήθη γνωστόν και έντιμον τάφον». 

Με το που βγαίνεις από τον πρόναο, 8 τεράστιες εγχάρακτες πλάκες σημειώνουν τα ονόματα των 2.882 στρατιωτών που έπεσαν στην Ελλάδα και δεν βρέθηκαν ποτέ τα οστά τους. Ακριβώς πίσω τους βρίσκεται το Μνημείο Αθηνών και η λεγόμενη «Λίθος της Μνήμης» του αρχιτέκτονα Sir Edwin Lutyens, ο τύπος της οποίας συναντάται σε πολλά πολεμικά νεκροταφεία σε όλο τον κόσμο. Σ’ αυτή, αναγράφεται η φράση από την Παλαιά Διαθήκη«Their Name Liveth For Evermore», που σημαίνει «Τὰ σώματα αὐτῶν ἐν εἰρήνῃ ἐτάφη, καὶ τὸ ὄνομα αὐτῶν ζῇ εἰς γενεάς». 

Το νεκροταφείο, ωστόσο, δεν αναφέρεται όμως μόνο σε αυτούς τους πεσόντες. Με την είσοδο των γερμανικών δυνάμεων στην Ελλάδα μέσω της Βουλγαρίας το 1941, καταφθάνουν οι πρώτες δυνάμεις την Βρετανικής Κοινοπολιτείας από την Αφρική. Οι δυνάμεις που έχουν σπεύσει να βοηθήσουν τον Ελληνικό Στρατό πολεμούν για σχεδόν ένα μήνα τον Άξονα. Η αριθμητική τους υστέρηση, όμως, έναντι των Γερμανών, οδηγεί τις συμμαχικές δυνάμεις σε ήττα και την Ελλάδα υπό κατοχή. Ανάμεσα στους νεκρούς βρίσκονται εκατοντάδες Βρετανοί στρατιώτες, οι οποίοι κινδυνεύουν να μείνουν άταφοι. 

Μετά τον πόλεμο, συστήνεται η Κοινοπολιτειακή Επιτροπή Στρατιωτικών Τάφων. Σκοπός της είναι η καταγραφή των νεκρών από τους παγκόσμιους πολέμους και η απόδοση των τιμών που τους αρμόζει. 

Αρχικά, στο σημείο βρίσκονταν οι τάφοι στρατιωτών και πολιτών που πέθαναν στην Ελλάδα αφού είχαν τραυματιστεί στον Πόλεμο της Κριμαίας και οι οποίοι είχαν αρχικά θαφτεί στο Αγγλο-Γαλλικό Κοιμητήριο του Φαλήρου. Στη συνέχεια χρησίμευσε ως κοιμητήριο για τους στρατιώτες της Κοινοπολιτείας που έπεσαν κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο του 1944-1945. Ύστερα, αποφασίστηκε να μεταφερθούν σ’ αυτό τα οστά 2.067 πεσόντων συμμάχων από την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ως και τη λήξη του, τα οποία είχαν ταφεί σε στρατιωτικά ή κοινά νεκροταφεία της χώρας. Σχεδιαστής του ήταν ο Γαλλοκαναδός αρχιτέκτονας Louis de Soissons. 

Το νεκροταφείο είναι χωρισμένα σε τμήματα, ανάλογα τη χώρα καταγωγής των πεσόντων στρατιωτών. Πάνω στις διακοσμημένες με αττικά άνθη ταφόπλακες, είναι σκασισμένο το όνομα του νεκρού, η στρατιωτική μοίρα στην οποία ήταν ενταγμένος όταν πέθανε και το σύμβολο της πίστης του. Αν περπατήσει κανείς ανάμεσα σ’ αυτές, θα παρατηρήσει πως οι περισσότεροι από τους νεκρούς δεν ήταν ούτε 25 ετών, ενώ κάποιοι ούτε καν 20. Ανάμεσα σ’ αυτούς και μερικοί, τα οστά των οποίων δεν ταυτοποιήθηκαν ποτέ. Σ’ εκείνη την περίπτωση αντί ονόματος υπάρχει η φράση «Ο Θεός Τούς Γνωρίζει». 

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στο Συμμαχικό Νεκροταφείο είναι θαμμένοι στρατιώτες από τη Μεγάλη Βρετανία, την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Νότια Αφρική και την Ινδία. Για τους τελευταίους, μάλιστα, υπάρχει ειδικό τμήμα στα δυτικά του νεκροταφείου, στο οποίο έχει ταφεί η τέφρα των Ινδών - ως επί το πλείστον - 20χρονων που έχασαν τη ζωή τους στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. 

Ανάμεσα στα τμήματα είναι σχεδιασμένες μερικές πέργκολες, στις οποίες μπορούν να σταθούν οι επισκέπτες του για να ξαποστάσουν και να βρουν λίγη σκιά. Ακριβώς πίσω στο πιο ψηλό σημείο του νεκροταφείου βρίσκεται ο «Σταυρός της Θυσίας». Πρόκειται για έναν μεγάλου μεγέθους μαρμάρινο σταυρό, όπου στην μπροστινή του όψη διακρίνεται ένα μπρούτζινο σπαθί στραμμένο προς το έδαφος. Συμβολίζει τη χριστιανική πίστη για την πλειονότητα των πεσόντων, με το σπαθί να τονίζει την στρατιωτική ιδιότητά τους.

Η συγκεκριμένη σύνθεση είναι σχεδόν κοινή στα συμμαχικά νεκροταφεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το Συμμαχικό Νεκροταφείο στη Σούδα Χανίων, το οποίο βρίσκεται και αυτό ακριβώς δίπλα στη θάλασσα. 

Τα πέτρινα σκαλοπάτια σε οδηγούν στη βάση του Σταυρού της Θυσίας. Από εκεί η θέα είναι μαγευτική, καθώς σε περιόδους καλοκαιρίας, είναι εμφανή με γυμνό μάτι ακόμη και τα νησιά του Αργοσαρωνικού. Η ώρα, ωστόσο, έχει περάσει. Κατεβαίνω και τραβώ προς την έξοδο. Το τραμ πρόκειται να φτάσει στη στάση σε 2 λεπτά. 

Υ.Γ. Κάθε πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου γιορτάζεται η «Ημέρα Μνήμης» και τιμώνται οι πεσόντες της Κοινοπολιτείας και των Συμμάχων.

Ο συνολικός αριθμός κοιμηθέντων, μνημονευθέντων και αποτεφρωμένων του συμμαχικού νεκροταφείου:

Μεγάλη Βρετανία: 3.458 

Αυστραλία: 584

Ινδία: 196

Νότια Αφρική: 40

Καναδάς: 9 

Λοιποί: 5