Κώδικας συμπεριφοράς προς τους πενθούντες

Κατά την πρώτη επαφή με την οικογένεια, καλό θα ήταν να έχετε αποτιμήσει σωστά τον βαθμό στον οποίο αυτή είναι σε θέση να σας δεχτεί.

Αυτό εξαρτάται από τον τόπο και τον χρόνο της επίσκεψης (π.χ. στο νοσοκομείο ή στο σπίτι τις πρώτες ώρες μετά το θάνατο), καθώς και από την οικειότητα που έχετε αναπτύξει. Προτιμήστε ν’ αποφύγετε την πίεση για συνάντηση ή για συνοδεία της σορού.

Μπορείτε, ωστόσο, να προτείνετε ευγενικά τη βοήθειά σας, π.χ. για τη μεταφορά των μελών της οικογένειας κάπου ή την ανάληψη κάποιας εργασίας που θα τους εξυπηρετούσε. 

 

Στη συνομιλία -είτε κατά την ανακοίνωση ενός θανάτου είτε κατά την πρώτη συνάντηση με την οικογένεια- καλό θα ήταν ν’ αποφύγετε τις γενικολογίες.

Στερεοτυπικές φράσεις ανακούφισης, όπως «όλα για κάποιο λόγο γίνονται» ή συμπαράστασης και ενδυνάμωσης, όπως «καταλαβαίνω πως αισθάνεσαι» ή «να είσαι δυνατός», συχνά διογκώνουν την ταραχή και την απόγνωση.

Προτιμήστε να δείξετε απλά μέσα από τα λόγια σας πως βρίσκεστε εκεί για να συμπαρασταθείτε στην οικογένεια και να βοηθήσετε, εάν το χρειάζονται.

Μπορείτε να ζητήσετε διακριτικά ενημέρωση για το τι συνέβη, ωστόσο αποφύγετε τις λεπτομέρειες και μην επιμείνετε. Το πιθανότερο είναι πως οι εμπλεκόμενοι έχουν ήδη επαναλάβει πολλές φορές τα ίδια πράγματα μέχρι εκείνη τη στιγμή.

 

Φυσικά, μην ξεχνάτε πως μπορείτε να βρεθείτε με τους πενθούντες κάποια άλλη στιγμή στο μέλλον. Το πιθανότερο είναι πως τότε θα μπορέσετε να τους ενθαρρύνετε ευκολότερα να μιλήσουν για τις σκέψεις και τα συναισθήματά στους και να τους εκφράσετε κι εσείς τα δικά σας.

 

Κατά την τέλεση της κηδείας 

 

Σε περίπτωση που προηγηθεί δημόσια έκθεση της σορού στο νεκροστάσιο του κοιμητηρίου, φροντίστε να φτάσετε εκεί στο προβλεπόμενο διάστημα για τον αποχαιρετισμό.

Αν δεν γνωρίζετε τους οικείους, αποφύγετε να συστηθείτε όταν υποβάλλετε τα συλλυπητήριά σας, εκτός αν σας το ζητήσουν. Φροντίστε να είστε τουλάχιστον 10’ πριν την έναρξη της κηδείας στα κοιμητήρια, για να εντοπίσετε το σημείο.

Αν έχετε επιλέξει την αποστολή στεφάνου, την παράδοση θα πραγματοποιήσει το ανθοπωλείο. Αν όχι, μπορείτε να προμηθευτείτε άνθη και κεριά για να τα εναποθέσετε στο μνήμα (στα κοιμητήρια των αστικών κέντρων συνήθως υπάρχουν πωλητήρια).

Η οικογένεια -με πρωτοβουλία της ή σύμφωνα με επιθυμία του θανόντος- μπορεί να ζητήσει την κατάθεση του ποσού αντί στεφάνων σε κάποιο φιλανθρωπικό ίδρυμα ή να τοποθετηθεί κουτί προσφορών στο νεκροστάσιο. 

 

Κατά την εξόδιο ακολουθία εντός του ναού, αποφύγετε να καθίσετε στα μπροστινά στασίδια, καθώς αυτά προορίζονται για την οικογένεια του νεκρού. Το ίδιο ισχύει και για τις πολιτικές τελετές -οι θέσεις στις πρώτες σειρές και κοντά στην οικογένεια κρατούνται για τους οικείους του εκλιπόντος.

 

Πέρα από το μαύρο -το πιο συνηθισμένο χρώμα ρουχισμού- αποδεκτά επίσης και τα σκούρα χρώματα -όπως σκούρο μπλε, καφέ ή γκρι. Το ντύσιμο κατά παράδοση είναι προσεγμένο, αλλά όχι ιδιαίτερα επίσημο ή εξεζητημένο. Επίσης, καλό θα ήταν ν’ αφαιρέσετε το καπέλο ή τον σκούφο σας κατά τη διάρκεια της νεκρώσιμης ακολουθίας. 

 

Πριν μπείτε στον ιερό ναό ή την αίθουσα εκδηλώσεων, καθώς και κατά τη διάρκεια της συνοδείας της σορού και της κηδείας, απενεργοποιήστε το κινητό σας τηλέφωνο ή βάλτε το σε λειτουργία σίγασης. Επιπλέον, το να στρέφετε διαρκώς σ’ αυτό την προσοχή σας δεν τιμάει ούτε την τελετή, ούτε τον θανόντα.

Η λήψη φωτογραφιών δεν απαγορεύεται, ωστόσο θεωρείται ενέργεια μάλλον άκομψη, εκτός εάν ζητηθεί από την οικογένεια. Προτιμήστε να μην συζητάτε με άλλους επισκέπτες μέχρι να φτάσετε στην αίθουσα εκδηλώσεων, παρά μόνο για τα απολύτως απαραίτητα.

Αυθόρμητες εκδηλώσεις αποχαιρετισμού του νεκρού δια βοής είναι σπάνιες, και παρατηρούνται όταν το πρόσωπο είναι λαοφιλές και οι ακόλουθοι της τελετής αναφωνούν επιτιμητικά. Ωστόσο, στις ιδιωτικές τελετές το φαινόμενο σπανίζει και αποφεύγεται. Έτσι, τηρείται η ανάλογη διακριτικότητα προς τα μέλη της οικογένειας, που μπορεί να νιώσουν την επιθυμία να απευθύνονται προς τον νεκρό φωναχτά. 

 

Αν πρόκειται να παραστείτε σε θρησκευτική τελετή της οποίας τις πρακτικές δεν γνωρίζετε ή δεν ασπάζεστε, προσπαθήστε να ακολουθήσετε τις ενέργειες των υπόλοιπων παρευρισκόμενων. Σε κάθε περίπτωση, μπορείτε να ενημερωθείτε σχετικά προτού φτάσετε στην κηδεία. Έτσι, θ’ αποφύγετε ευκολότερα τυχόν λάθη ή παραλείψεις. 

 

Μετά το τέλος της κηδείας συνηθίζονται οι συλλυπητήριοι λόγοι στους οικείους του νεκρού, ενώ συχνά τηρείται σειρά για να ρίξουν οι φίλοι και γνωστοί λίγο χώμα ή/και λουλούδια μέσα στον τάφο.

Απευθυνόμενοι στην οικογένεια, επιλέξτε να μην σταθείτε για πολλή ώρα μαζί τους, για να διευκολύνετε τη ροή του κόσμου. Οι συλλυπητήριες ευχές σας θα πρέπει να είναι λιτές και διακριτικές. Μια μόνο φράση και μια φιλική χειρονομία ενθάρρυνσης αρκούν εκείνη την ώρα.

Επίσης, καλό θα ήταν να μην επιχειρήσετε να παρηγορήσετε τα μικρά παιδιά που ανήκουν στον στενό κύκλο του θανόντα, καθώς δεν γνωρίζετε τον τρόπο με τον οποίο οι ενήλικες συγγενείς τούς έχουν μεταφέρει το γεγονός.

Σημαντικό είναι, επίσης, να μην δοκιμάσετε να «οργανώσετε» τα λόγια σας ή να καταπνίξετε ολότελα την ειλικρινή συναισθηματική σας έκφραση. Αν νιώσετε την ανάγκη να κλάψετε, κάντε το. Είναι μια φυσιολογική και υγιής αντίδραση που θα σας ανακουφίσει.

Εκφράστε προς τους συγγενείς τη λύπη σας για την απώλεια, προσφέρετε τη βοήθειά σας, αποδεχτείτε τον θυμό, την απογοήτευση ή/και τον φόβο, τον δικό σας και των άλλων. Τέλος, αποφύγετε να πείτε ή να κάνετε κάτι που δεν αισθάνεστε ότι σας αντιπροσωπεύει, καθώς σε παρόμοιες περιστάσεις μεγάλης συναισθηματικής φόρτισης, η ειλικρινής έκφραση εκτιμάται πολύ περισσότερο.