Πώς μπορώ να αποκτήσω έναν οικογενειακό τάφο στην Αθήνα
Τι κριτήρια πρέπει να πληροί ένας κάτοικος της Αθήνας για ν’ αγοράσει έναν οικογενειακό τάφο; Ποια είναι τα πιο ακριβά νεκροταφεία της πόλης; Τι συμβαίνει όταν μια οικογένεια δεν αποπληρώσει ολόκληρο το ποσό της αγοράς;
Σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, ένα από τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία είναι αυτό της αξιοπρεπούς και ατομικής ταφής. Κατά το άρθρο 48, μάλιστα, του νόμου 344/1976: «Κάθε φυσικό πρόσωπο, εφόσον το επιθυμεί, μπορεί ελεύθερα με ρητή, χωρίς όρο ή αίρεση, δήλωσή του ενώπιον συμβολαιογράφου να ορίσει τον τύπο της τελετής της κηδείας του και τον τόπο ενταφιασμού του. Με τη δήλωσή του αυτή ορίζονται τα πρόσωπα, συγγενικά ή μη που θα εκτελέσουν την επιθυμία του, τα οποία με σχετική δήλωσή τους στο ίδιο συμβολαιογραφικό έντυπο αποδέχονται τη δήλωση του προσώπου και αναλαμβάνουν την υποχρέωση να την εκτελέσουν».
Δυστυχώς, λόγω της έλλειψης χώρου στα νεκροταφεία των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας, η ταφή του νεκρού διαρκεί, τις περισσότερες φορές μόλις 3 χρόνια, ενώ αμέσως μετά ακολουθεί εκταφή προκειμένου ο τάφος να είναι ξανά διαθέσιμος.
Αρκετοί, ωστόσο, θέλοντας να αποφύγουν την οδυνηρή συνθήκη της εκταφής των οστών των οικείων τους, αποφασίζουν να αγοράσουν οικογενειακό τάφο σε κάποιο από τα νεκροταφεία της πόλης που ζουν. Πώς γίνεται αυτή η διαδικασία, τι επηρεάζει το κόστος του και ποιοι μπορούν να ενταφιαστούν σ’ αυτόν;
Τη διαχείριση των κοιμητηρίων της χώρας -και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, των οικογενειακών τάφων- αναλαμβάνουν οι εκάστοτε δημοτικές αρχές. Ως εκ τούτου, υπάρχουν ορισμένες διαφοροποιήσεις ως προς τις διατάξεις που διέπουν τους οικογενειακούς τάφους από περιοχή σε περιοχή. Στο συγκεκριμένο άρθρου, θ’ αναφερθούμε σ’ αυτές που αφορούν τον Δήμο Αθηναίων.
Ο Δήμος Αθηναίων, σύμφωνα με τις διατάξεις -που μπορεί να διαβάσει κανείς εδώ- ανά τακτά χρονικά διαστήματα ανακοινώνει δημοσίως τη διαθεσιμότητα οικογενειακών τάφων προς χρήση.
Οι περισσότεροι από αυτούς αφορούν περιπτώσεις δικαιούχων οι οποίοι παραιτήθηκαν με συμβολαιογραφική πράξη ή υπεύθυνη δήλωση στο σύνολό τους του δικαιώματος χρήσης τους, ή τάφων για τους οποίους είτε δεν έχουν καταβληθεί τα πάσης φύσεως τέλη και δικαιώματα από τους δικαιούχους, είτε έχει τεκμηριωθεί με δημόσιο έγγραφο πως δεν υπάρχει κανείς δικαιούχος χρήσης του.
Στην περίπτωση που υπάρξει ζήτηση περισσότερων από ενός ατόμων για τη χρήση του οικογενειακού τάφου, πραγματοποιείται κλήρωση. Μόνη, ωστόσο, προϋπόθεση για τη συμμετοχή σ’ αυτή είναι ο δικαιούχος να προσκομίσει εγγυητική ίση με το 1/12 των ισόποσων μηνιαίων δόσεων πληρωμής των ακριβότερων τάφων.
Οι τιμές των οικογενειακών τάφων μεταβάλλονται ανάλογα με τη θέση τους -στα τρία δημοτικά κοιμητήρια του δήμου Αθηναίων η αξία τους αλλάζει ανάλογα με τη ζώνη στην οποία έχει δημιουργηθεί και την επιφάνεια που καταλαμβάνει- αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η εξόφλησή του, καθώς σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής, το συνολικό ποσό μειώνεται κατά 10%.
Η παραχώρηση του οικογενειακού τάφου γίνεται μόνο σ’ ένα φυσικό πρόσωπο, το οποίο, ωστόσο, δεν μπορεί να τον μεταβιβάσει σε οποιονδήποτε άλλο, μιας και δεν αποτελεί περιουσιακό του στοιχείο. Η παραχώρηση ολοκληρώνεται μόνο όταν έχει καταβάλει όλες τις υπολειπόμενες δόσεις των δημοτικών τελών.
Σε περίπτωση που δεν καταβληθεί όλο το ποσό, τότε ο οικογενειακός τάφος περνάει στα χέρια του δήμου, ο οποίος μπορεί να ξεκινήσει τις διαδικασίες για να δοθεί προς εκ νέου παραχώρηση. Αν έχει γίνει ήδη ταφή, τότε ο τάφος θεωρείται τριετούς ταφής και ακολουθεί εκταφή.
Ποιοι είναι, ωστόσο, οι δικαιούχοι των οικογενειακών τάφων; Σύμφωνα με τις διατάξεις του Δήμου Αθηναίων, τα άτομα που έχουν δικαίωμα σ’ αυτούς είναι εκείνος προς τον οποίο έγινε η παραχώρηση, ο/η σύζυγός του/της, οι κατ’ ευθείαν γραμμή ανιόντες του αρχικού δικαιούχου (O πατέρας και η μητέρα του και ο πατέρας ή μητέρα του/της συζύγου του/της πεθερός/πεθερά, πάπποι, μάμμες αυτού και του/της συζύγου), οι κατ’ ευθείαν γραμμή κατιόντες του δικαιούχου, δηλαδή τα νόμιμα, θετά, νομιμοποιημένα, αναγνωρισμένα δικαστικά και εξώδικα και υιοθετημένα παιδιά του αρχικού δικαιούχου και οι σύζυγοι και οι κατιόντες τους και, τέλος, το άτομο με το οποίο ο/η αρχικός –ή δικαιούχος ή κατιόν αυτού-ής έχει συνάψει Σύμφωνο Συμβίωσης.
Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, πως οι άγαμοι και χωρίς δική τους οικογένεια αδελφοί ή αδελφές του αρχικού δικαιούχου, δεν είναι δικαιούχα πρόσωπα χρήσεως και ταφής σε οικογενειακούς τάφους -εκτός αν κατά τον χρόνο του θανάτου συγκατατεθεί εγγράφως ο αρχικός δικαιούχος, ο/η σύζυγος ή οι κατιόντες αυτού, αποδεικνύοντας συγχρόνως με επίσημα δημόσια έγγραφα τα περί αγαμίας- ενώ το ίδιο ισχύει και για τους διαζευγμένους συζύγους δικαιούχων και εκείνους που κάνουν νέο γάμο ύστερα από τη λύση του προηγουμένου από θάνατο του δικαιούχου.
Δικαίωμα χρήσης του οικογενειακού τάφου, από την άλλη, έχουν, σε σπάνιες περιπτώσεις και πρόσωπα συνδεδεμένα με τον αρχικό δικαιούχο και τον σύζυγο ή την σύζυγο αυτού και με άλλο βαθμό συγγένειας εξ αίματος ή εξ αγχιστείας. Σ’ αυτή την περίπτωση ο δικαιούχος ή η οικογένειά του θα πρέπει, πέρα από την έγγραφη συγκατάθεσή του, να καταβάλει ιδιαίτερο δικαίωμα, όχι μικρότερο από το ήμισυ του απαιτούμενου ποσού για την παραχώρηση δικαιώματος σύστασης οικογενειακού τάφου.
Η αναγνώριση αυτή επιτρέπεται μόνο σε αδέρφια, ξαδέρφια ή παιδιά αυτών. Οι τιμές των δικαιωμάτων που πρέπει να καταβληθούν διαφέρουν ανάλογα με τη συγγενική σχέση μεταξύ δικαιούχου και φιλοξενούμενου, καθώς άν πρόκειται για αδερφό τότε το ποσό αγγίζει το 50% του συνολικού τιμήματος, ενώ για εξάδερφο, το 100% αυτού.
Αυτή η αναγνώριση παρέχει δικαίωμα χρήσης μόνο στο πρόσωπο που αφορά και όχι στον ή την σύζυγο ή τους ανιόντες και κατιόντες αυτού. Αν διαπιστωθεί μετά την ταφή, ότι ο νεκρός δεν ανήκει στις προαναφερόμενες περιπτώσεις, τότε αυτή θεωρείται τριετής, μ’ όλα τα τέλη που αφορά αυτή.
Σε κάθε περίπτωση, ωστόσο, πριν από την αγορά οικογενειακού τάφου, το καλύτερο θα ήταν να έρθετε σε επικοινωνία με την αρμόδια υπηρεσία του δήμου, για περαιτέρω διευκρινίσεις όσον αφορά το κόστος και τους δικαιούχους.
