Πώς μπορώ να διαχειριστώ την τέφρα μου

Ας ξεκινήσουμε, όμως, από τα βασικά. Από τα τέλη του Σεπτεμβρίου του 2019 λειτουργεί στην Ελλάδα το μοναδικό κέντρο αποτέφρωσης νεκρών στη Ριτσώνα. Έως τότε, όσοι επιθυμούσαν αποτέφρωση και όχι ταφή έπρεπε να επικοινωνήσουν με συγκεκριμένα γραφεία τελετών, τα οποία μετέφεραν τον νεκρό σε γειτονικές βαλκανικές χώρες προκειμένου να πραγματοποιηθεί. 

Σύμφωνα, λοιπόν, με τους κανονισμούς του αποτεφρωτηρίου της Ριτσώνας, για να προχωρήσει η διαδικασία της αποτέφρωσης πρέπει να κατατεθεί υπεύθυνη δήλωση είτε από τον ίδιο τον εντολέα είτε από την οικογένειά του στην οποία θα διευκρινίζεται πως η καύση της σορού αποτελούσε τελευταία επιθυμία του νεκρού. 

Σ’ όλα αυτά τα έγγραφα έρχεται να προστεθεί και το πιστοποιητικό του ιατροδικαστή, στο οποίο γνωστοποιείται πως ο θάνατος προήλθε από παθολογικά αίτια και δεν προκύπτει ιατροδικαστικό κώλυμα για την αποτέφρωση της σορού. Το συγκεκριμένο έγγραφο είναι απαραίτητο καθώς χωρίς αυτό το αποτεφρωτήριο δεν μπορεί να πραγματοποιήσει την καύση.

Αφού συμπληρωθούν τα δικαιολογητικά και ολοκληρωθεί η διαδικασία, η τέφρα τοποθετείται σε τεφροδόχο, η τιμή της οποίας διαφέρει ανάλογα με το μέγεθος και το υλικό κατασκευής της. 

Από ‘κει και πέρα μένει μόνο η διαχείριση της τέφρας. Πολλές φορές, η οικογένεια αναλαμβάνει μόνη της να φέρει εις πέρας την τελευταία επιθυμία του νεκρού, ωστόσο, το αποτεφρωτήριο της Ριτσώνας προτείνει μερικές ενδεδειγμένες επιλογές, οι οποίες συμπεριλαμβάνονται στην τελική τιμή. Αυτές, λοιπόν, είναι οι εξής:

- Διασπορά της τέφρας στον κήπο ενθύμησης που έχει δημιουργεί εντός του αποτεφρωτηρίου ή φύλαξη της τεφροδόχου στο υπαίθριο τεφροφυλάκιο που βρίσκεται σ’ αυτό 

- Διασπορά της τέφρας στη θάλασσα: Πρόκειται για μια ιδιαίτερα δημοφιλή διαδικασία. Σύμφωνα, λοιπόν, μ’ αυτή, το σκάφος, το οποίο έχει επιλέξει η η οικογένεια, φτάνει στο σημείο «ταφής», σταματά και ρίχνει την τεφροδόχο στη θάλασσα. Στη συνέχεια το σκάφος περιστρέφεται τρεις φορές γύρω από το σημείο στο οποίο καταβυθίζεται η τεφροδόχος. Η κόρνα του πλοίου ηχεί και ο τελετάρχης χτυπά πένθιμα την καμπάνα του πλοίου. Μετά το πέρας της τελετής, ο καπετάνιος παραδίδει στην οικογένεια το πιστοποιητικό ταφής της τέφρας με τα στοιχεία του θανόντος, το όνομα του σκάφους, τις γεωγραφικές συντεταγμένες που έγινε η ταφή και την ημερομηνία και την ώρα της ταφής. Η τελετή μπορεί να επαναληφθεί στις ίδιες συντεταγμένες, εφόσον το επιθυμούν οι οικείοι, σε ημέρα ιδιαίτερης σημασίας (πχ ετήσιο μνημόσυνο).

- Διασπορά της τέφρας στον αέρα: Συνήθως επιλέγονται τοποθεσίες προσιτές σε ανεμόπτερα ή άλλα ελαφριά πτητικά μέσα. Κατά τη διάρκεια της τελετής, οι οικείοι συγκεντρώνονται στη θέση όπου πραγματοποιείται η διασπορά, παρακολουθώντας την απελευθέρωση της τέφρας στον αέρα.

- Ταφή της τέφρας στη φύση: Η συγκεκριμένη διαδικασία συμβαίνει μόνο σε δασικές περιοχές, στο χώμα ή στις ρίζες μεγάλων δέντρων. Καθένας, κατά τη διάρκεια της ζωής του μπορεί να επιλέξει το σημείο ταφής του στο βουνό. 

Νομοθεσία

Η διαχείριση της τέφρας στην Ελλάδα, ωστόσο, εμπίπτει σε μερικές διατάξεις, οι οποίες διευκρινίζονται στο άρθρο 49Α του ν. 4277/2014, και σύμφωνα μ’ αυτές: 

- Η τέφρα τοποθετείται υποχρεωτικά από τα Κέντρα Αποτέφρωσης Νεκρών (ΚΑΝ) και τις μονάδες αποτέφρωσης οστών νεκρών εντός ειδικού σκεύους (τεφροδόχος). 

- Η τεφροδόχος τοποθετείται υποχρεωτικά σε ειδικό χώρο φύλαξης των τεφροδόχων (τεφροφυλάκιο) εντός του ΚΑΝ Αποτέφρωσης ή εντός του Κοιμητηρίου ή ενταφιάζεται σε υφιστάμενο Κοιμητήριο, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον α.ν. 582/1968 (Α΄225) «Περί Δημοτικών και Κοινοτικών Κοιμητηρίων», όπως ισχύει, ή εγκαταλείπεται ελευθέρως στη θάλασσα και σε απόσταση τουλάχιστον 1,5 ναυτικού μιλίου από την ακτή, υπό την προϋπόθεση ότι το σκεύος είναι διαλυτό στο νερό και δεν περιέχει ρυπογόνα στοιχεία.

- Είναι δυνατή η διασπορά της τέφρας σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο ενθύμησης (σιντριβάνι ή ανθόκηπο) εντός του ΚΑΝ ή σε υπαίθριο χώρο εκτός κατοικημένης περιοχής ή στη θάλασσα. 

- Εφόσον δεν υφίσταται ρητή δήλωση του αποθανόντος για τη διαχείριση της τέφρας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις προηγούμενες παραγράφους, για το ζήτημα αυτό αποφασίζουν ο/η σύζυγος και οι συγγενείς του, εξ αίματος ή εξ αγχιστείας, έως και τον τέταρτο βαθμό, κατά σειρά τάξεως.

- Για κάθε μεταβολή στη διαχείριση της τέφρας αποφασίζουν ο/η σύζυγος και οι ανωτέρω συγγενείς του νεκρού, κατά σειρά τάξεως.

- Σε κάθε περίπτωση αδυναμίας πραγματοποίησης της βούλησης του θανόντος, καθώς και σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ συγγενών της ίδιας τάξης, αποφαίνεται ο Εισαγγελέας στην περιφέρεια του οποίου φυλάσσεται η τεφροδόχος. 

- Η τεφροδόχος θεωρείται πράγμα εκτός συναλλαγής με όλες τις εντεύθεν συνέπειες.

Στο εξωτερικό, ωστόσο, και ιδιαίτερα σε χώρες όπου η αποτέφρωση είναι η κύρια πρακτική διαχείρισης της σορού των ανθρώπων -μόνο το 2017 στο Ηνωμένο Βασίλειο πραγματοποιήθηκαν 467.748 αποτεφρώσεις στα 289 αποτεφρωτήρια που λειτουργούν στη χώρα- η νομοθεσία για τη διαχείριση της τέφρας είναι πιο ελαστική, γι’ αυτό και έχουν προκύψει διάφορες εταιρείες οι οποίες έχουν σκαρφιστεί διάφορους ευρηματικούς τρόπους. 

Σύμφωνα, λοιπόν, με μερικούς από αυτούς, η τέφρα του νεκρού μπορεί να μπει: 

• σε πυροτεχνήματα και να εκραγεί στον αέρα
• σε μελάνι που θα χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία τατουάζ στο σώμα του συγγενή
• σε διαμάντια
• σε τεφροδόχους γλάστρες που μετατρέπουν τις στάχτες σε δέντρο 
• σε κεραμικά σκεύη
• στο γήπεδο της αγαπημένης του ομάδα
• σε δορυφόρο με τροχία γύρω από τη Γη

Μία από τις πιο συνήθεις πρακτικές, η οποία επιτρέπεται και στην Ελλάδα, είναι η τοποθέτηση ενός μικρού μέρους της τέφρας σε κοσμήματα ενθύμησης, τα οποία μπορεί να είναι δαχτυλίδια, βραχιόλια, κολιέ, ακόμη και σταυροί, ενώ η τιμή τους ποικίλει ανάλογα το υλικό κατασκευής τους.

Ίσως αυτός να είναι ένας καλός τρόπος να έχετε πάντα κοντά σας τον αγαπημένο σας άνθρωπο, έστω και υπό αυτή τη μορφή.